کلیدستان

هنگامی که یک فرد با حادثه یا حوادثی آسیب زا مواجه می شود ممکن است علایمی از خود بروز دهد، این حوادث می توانند منشا ایجاد دو اختلال روانی به نام های اختلال استرس حاد و اختلال استرس بعد از سانحه (PTSD) شوند که علایم بالینی آن ها مشابه است. در ذیل به تعدادی از این حوادث و علایم اشاره می شود:
 حوادث: حوادث به چهار شکل مختلف در بروز این اختلال ها موثر هستند.

• تجربه مستقیم حوادث آسیب زا: جنگ، تهدید یا حمله واقعی فیزیکی، سرقت، خفگی، بد رفتاری جسمی دوران کودکی، تهدید یا خشونت جنسی واقعی، دزدیده شدن، به گروگان گرفته شدن، حملات تروریستی، شکنجه شدن، اسیر جنگی بودن، بلایای طبیعی یا ساخت بشر و حوادث شدید وسایل نقلیه، هوشیار شدن در حین عمل جراحی، ….
  
• شاهد یک حادثه آسیب زا بودن: مشاهده آسیب های جدی یا تهدید به آن، مرگ غیر طبیعی، بدرفتاری جسمی یا جنسی با توسل به زور، تهاجم خانوادگی، تصادفات، جنگ یا بلایا و یا حادثه فجیع طبی مثل خونریزی تهدید کننده زندگی برای فرزند فرد، …
  
• آگاه شدن از یک حادثه آسیب زا: در این شرایط فرد از اتفاقات ناگهانی یا فجیعی مطلع می شود که برای وابستگان نزدیک یا دوستان رخ داده است. تهاجم های وحشانه فردی، خودکشی، تصادف های شدید و جراحات جدی از این دسته هستند.
  
• تجربه مکرر یا شدید با جزییات آزار دهنده و تنفر آور حادثه آسیب زا: مسئولین خط اول جمع آوری کننده بقایای اجساد، مامورین پلیسی که مکررا با جزییات سوء رفتار با کودک مواجه است.
  

 علایم:

• یادآوری حادثه: در فرد مبتلا به این اختلال، به صورت شایع، یادآورهای مزاحم و مکرر حادثه به سراغ وی می آیند. این یاد آوری ها، خاطراتی در مورد سانحه هستند که به طور خود به خودی و یا بر اثر یک محرک، تجربه آسیب زا را برای فرد یادآوری می کند. مثلا صدای اگزوز عقب ماشین سبب برانگیختن خاطره شلیک گلوله می شود. این خاطرات مزاحم، شکل های متفاوتی دارند، به طور مثال احساس گرمای شدید در یک خانه آتش گرفته، ترس از این فکر که در شرف خنجر خوردن است، تجربه تنگی نفس کسی که در حال غرق شدن است.
  
• رویای مربوط به حادثه: رویاهای ناراحت کننده ای در مورد حادثه برای فرد مبتلا به این اختلال پیش می آید، برای مثال فردی که از یک حادثه تصادف جان سالم به در برده، رویای ناراحت کننده ممکن است صدای تصادف ماشین باشد، و رویای یک سرباز جنگی می تواند آسیب دیدن به روشی غیر از جنگیدن باشد.
  
• بازگشت به گذشته (فلش بک): در این حالت فرد طوری رفتار می کند که گویی حادثه آسیب زا اکنون رخ می دهد و وی آن را در همان لحظه تجربه می کند.
  
• ناراحتی روانی شدید یا واکنش فیزیولوزیک محسوس: بعضی از مبتلایان به این اختلال، خاطرات مزاحمی از خود حادثه ندارند اما در عوض وقتی با رویدادی مواجه می شوند که مشابه یا نمادی از جنبه های حادثه آسب زاست، نوعی ناراحتی روانی یا فیزیولوژیکی را تجربه می کنند، مثل روز پر از باد برای کودکان طوفان زده، احساس گرما برای یک قربانی آتش سوزی، سرگیجه برای یک فرد نجات یافته از ضربه سر
  
• خلق منفی: این افراد هیجان های مثبت مانند شادی، لذت، رضایت یا هیجان های همراه با صمیمیت، مهربانی یا تمیلات جنسی را نمی توانند به صورت مستمر حفظ کنند اما هیجانات منفی مثل ترس، غمگینی، خشم، احساس گناه و شرم را حفظ می نمایند.
  
• تغییر در آگاهی: تغییر در آگاهی به صورت احساس جدا شدن از خود یا محیط یا فراموش کردن یک جنبه مهم از حادثه رخ داده، است. خود را از آن طرف اتاق دیدن، حرکت کند اشیا، دیدن مغشوش اشیا نمونه هایی از تغییر در آگاهی هستند.
  
• اجتناب: بیمار ممکن است از صحبت در مورد تجربه آسیب زا امتناع کند یا به روشهایی مثل مصرف شدید الکل در هنگام به یاد آوردن حادثه برای کاهش سطح آگاهی خود روی بیاورد. همچنین مواردی مانند اجتناب از شنیدن اخباری که این گونه حادثه ها را پوشش می دهند، خودداری از بازگشت به مکانی که سانحه رخ داده یا دوری افرادی که حادثه مشابه ای را تجربه کرده اند ممکن است در افراد مبتلا به این اختلال دیده شود.
  
• برانگیختگی: برانگیختگی در افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به صورت های مختلف بروز نماید،که می توان به این موارد اشاره کرد، مشکل در شروع خواب، مشکل در داشتن خواب مداوم، کابوس دیدن، زود جوشی، پرخاشگری کلامی، پرخاشگری فیزیکی، افزایش حساسیت، مشکل در تمرکز از جمله اشکال در به خاطر آوردن وقایع روزانه، گوش به زنگی، و حساس بودن به محرک های غیره منتظره که به صورت پریدن، یکه خوردن و جهش نسبت به صداهای بلند خود رانشان می دهد.
  

تفاوت ها
با توجه با آنچه ذکر شد، علایم اختلال استرس حاد و اختلال استرس پس از سانحه مشترک هستند، ولی آنچه که باعث می شود از آن ها به عنوان دو اختلال جداگانه یاد شود زمان بروز علایم و مدت آن است.

• زمان بروز علایم: در اختلال استرس حاد، علایم بلافاصله پس از روی دادن حادثه تا حداکثر تا سه روز بعد از مواجه شدن با حادثه آسیب زا خود را نشان داده در حالی که علایم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) معمولا در عرض سه ماه اول بعد از سانحه خود را نشان می دهد، هر چند که ممکن است به صورت تاخیری چند ماهه یا حتی چند ساله علایم بیماری کامل شود.
  
• مدت علایم: در اختلال استرس حاد علایم پس از یک ماه فرو کش کرده یا تسکین می یابد، در حال که دوره بهبودی کامل در استرس بعد از سانحه از سه ماه تا چندین سال متفاوت است.
  

لازم به ذکر است که، اختلال استرس حاد ممکن است در صورت عدم التیام به اختلال استرس بعد از سانحه تبدیل شود. تقریبا نیمی از افرادی که نهایتا دچارPTSD  می شوند، در ابتدا علایم اختلال استرس حاد را داشته اند.


روانشناس خوب در تهران